In de winter snoeien we de takken van de bomen en struiken. Zodra de sapstroom van de plant in de kou en het donker nagenoeg tot stilstand is gekomen, pakken we de schaar en maken we keuzes. Wat blijft en wat mag weg? Welke vorm boom of struik wil ik, wat is gezond en welke takken kwakkelen? Vooral de planten die vruchten dragen die snoeien we, want als je alles houdt, gaat alles een beetje dragen. En we willen volle vruchten, die blaken van zonne-energie en (bijna) barsten van zoet sap.
Ik leer deze winter snoeien in een wijngaard volgens een methode die de sapstroom in een plant zoveel mogelijk respecteert. Want als je een wijnstok knipt, hardt de wond niet alleen aan de buitenkant uit, maar óók aan de binnenkant. Bij vele grote knippen wordt niet alleen de stok aan de buitenkant vatbaarder voor schimmels, maar blokkeert ook de sapstroom van binnen. Om dit te voorkomen, hebben Italianen Simonit en Sirch de methode van 'zachte snoei' ontwikkeld, waar één van de mannen over vertelt in een TEDx-talk. Een paar uitspraken:
“Wat me nieuwsgierig maakte was (…) het besef dat de plant daar is, maar niets kan zeggen. Het wordt jaarlijks vele wonden aangebracht, vele mutilaties, vele castraties, omdat wij het willen cultiveren. (…) Ik nam het perspectief van de plant in. (…) Ik probeerde de plant binnen te treden, en me voor te stellen hoe het was om deel van de plant te zijn.”
~ Marco Simonit
Het was deze aandachtige benadering, deze onbevangen nieuwsgierigheid die de start vormde van een totaal nieuwe kijk op snoeien in de wijngaard. En inmiddels kunnen we spreken van een ware revolutie in wijnbouwland. Hoe langer hoe meer wijnboeren stappen over op de zachte snoei. En het is ook deze methode die ik op Wijngaard de Heidepleats in het Friese Sint Nicolaasga mag leren.
Het is prachtig om een omgang te vinden met een plant, waarbij je de sapstroom, of zoals Hildegard von Bingen zou zeggen en bezingen; de viriditas - de Godgegeven groeikracht, respecteert. Daar ontzag voor hebt.
O noblest green viridity, (…)
As morning’s dawn you blush,
as sunny flame you burn.
~ Hildegard von Bingen | O noblissima viriditas
En toen, middenin het leerproces van het snoeien, werd ook ik zomaar gesnoeid. Want het plan voor de Akker van Brood en Wijn, neemt inmiddels als een sterke sapstroom zoveel plek in mijn leven in, dat er andere dingen voor moesten wijken. Niet elke rank kan blijven, niet op elke tak kan ik vrucht dragen. Dus heb ik gekozen.
Een knip geeft altijd een wond: het is niet zonder pijn dat ik gisteren afscheid nam van het mooie team van Graceland Festival. Mijn taken voor het programmeren van sprekers, en het communiceren van het prachtige jaarthema, heb ik inmiddels overgedragen. Ik ga de samenwerking met al die heerlijke mensen missen.
Maar de Stroom wil ergens anders heen, en die respecteer ik met ontzag. Met plezier. En met een enorme nieuwsgierigheid naar de vruchten die het voort gaat brengen.